Το χρήμα έχει πάρει πολλές μορφές κατά τη διάρκεια των αιώνων. Στην πραγματικότητα, δεν ήταν καν πάντα χρήμα. Σταδιακά εξελίχθηκε από τα ανταλλασσόμενα εμπορεύματα σε κομμάτια μετάλλου, προτού γίνει χαρτονόμισμα και τελικά χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες. Το επόμενο βήμα σε αυτή την εξέλιξη θα μπορούσαν να είναι τα ψηφιακά νομίσματα κεντρικών τραπεζών (CBDC).

Τα CBDCs χρησιμοποιούνται ήδη σήμερα. Συνολικά 11 χώρες έχουν λανσάρει ένα τέτοιο νόμισμα και άλλες 21 έχουν πιλοτικά προγράμματα, σύμφωνα με το CBDC Tracker του Atlantic Council. Άλλες 79 αναπτύσσουν ή ερευνούν τα ψηφιακά νομίσματα.

Πολύ πάνω από το 90% των χρημάτων που κυκλοφορούν σήμερα είναι ήδη ψηφιακά, σύμφωνα με το Harvard Business Review (HBR), ενώ η ταχεία μείωση της χρήσης των μετρητών έχει επιταχυνθεί λόγω της πανδημίας.

Αλλά επειδή όλο και περισσότερες πληρωμές γίνονται ψηφιακά, αυτό σημαίνει ότι χρειαζόμαστε τις κεντρικές τράπεζες να υιοθετήσουν ψηφιακά νομίσματα;

Τι είναι τα CBDCs;

Ένα CBDC είναι ψηφιακό νόμισμα που εκδίδεται από μια κεντρική τράπεζα. Δεν θα αντικαταστήσει τα μετρητά αλλά θα τα συμπληρώσει. «Σε έναν κόσμο CBDC, ο ψηφιακός κωδικός για κάθε μονάδα εικονικού νομίσματος θα βρίσκεται σε ένα ψηφιακό πορτοφόλι και θα μεταφέρεται απρόσκοπτα από τον κάτοχο του πορτοφολιού στα ψηφιακά πορτοφόλια άλλων ανθρώπων» αναφέρει το HBR.

Ένα CBDC θα διαφέρει από το κρυπτονόμισμα καθώς θα εκδίδεται από μια κεντρική τράπεζα και όχι από ένα ιδιωτικό νόμισμα όπως το Bitcoin. Αυτό σημαίνει ότι το νόμισμα θα υποστηρίζεται από την κυβέρνηση που το εκδίδει, εξασφαλίζοντας ότι η αξία του θα είναι σταθερή, σε αντίθεση με τα κρυπτογραφικά περιουσιακά στοιχεία, όπου μεγάλες διακυμάνσεις στην αξία μπορούν να συμβούν για διάφορους λόγους.

Γιατί οι χώρες θέλουν να εκδώσουν CBDCs;

Υπάρχουν διάφορα οφέλη που θα μπορούσαν να «ξεκλειδώσουν» οι χώρες με τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων χρηματοπιστωτικών συστημάτων και την εισαγωγή CBDCs:

–Τα CBDCs μπορούν να μειώσουν το κόστος και τους χρόνους των συναλλαγών. Για παράδειγμα, όταν οι μετανάστες στέλνουν χρήματα πίσω σε άτομα στη χώρα τους, έχουν οικονομική επιβάρυνση για αυτή την συναλλαγή της τάξης του 6,25%, αναφέρει η Παγκόσμια Τράπεζα. Αυτό ροκανίζει τα εμβάσματα που παρέχουν κρίσιμη στήριξη στις αναπτυσσόμενες οικονομίες.

–Τα CBDCs θα μπορούσαν να μειώσουν το κόστος αυτών των διασυνοριακών συναλλαγών καταργώντας την ανάγκη για φορείς μεταφοράς χρημάτων, αναφέρει η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS).

–Τα CBDCs θα μπορούσαν επίσης να επιταχύνουν τις διασυνοριακές συναλλαγές. Οι διεθνείς πληρωμές συχνά διαρκούν μία ή δύο ημέρες, αλλά ορισμένες μπορεί να διαρκέσουν και πέντε. Με τα CBDCs, οι ψηφιακές πληρωμές θα μπορούσαν να γίνουν μέσα σε δευτερόλεπτα οποιαδήποτε ώρα της ημέρας.

Διαβασε ακομα

Τι απειλεί τον «μαύρο χρυσό» της Ιταλίας;

Υπάρχει το αντεπιχείρημα ότι ήδη αναπτύσσονται συστήματα που θα μπορούσαν να επιτρέψουν σχεδόν στιγμιαίες διεθνείς πληρωμές, όπως επισημαίνει η έρευνα της BIS. Τούτου λεχθέντος, οι τρέχουσες μέθοδοι πληρωμών σε πραγματικό χρόνο αντιμετωπίζουν προβλήματα διαλειτουργικότητας λόγω της περιπλοκότητας των μη τυποποιημένων συστημάτων πληρωμών που έχουν σταδιακά αναπτυχθεί σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με τον πάροχο πληρωμών Swift.

–Τα CBDCs μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να έχουν πρόσβαση σε χρήματα σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Οι Μπαχάμες ήταν η πρώτη χώρα που υιοθέτησε ένα CBDC. Εγκαινίασαν το Sand Dollar το 2020, επειδή ήθελε να αυξήσει την οικονομική ένταξη των πολιτών της, οι οποίοι ζουν σε τουλάχιστον 700 νησιά, ορισμένα από τα οποία προσφέρουν περιορισμένη πρόσβαση σε μηχανήματα ανάληψης μετρητών και τραπεζικές υπηρεσίες.

«Δεν ξεκινήσαμε με την ιδέα ενός ψηφιακού νομίσματος κεντρικής τράπεζας» επισημαίνει ο John Rolle, διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας των Μπαχάμες. Επικεντρωθήκαν, όπως εξήγησε, στην εξάλειψη όσο το δυνατόν περισσότερων εμποδίων για τη διενέργεια των συναλλαγών. Το Sand Dollar προέκυψε λίγο μετά τη χειρότερη φυσική καταστροφή που υπέστησαν ποτέ οι Μπαχάμες, τον τυφώνα Dorian. Τα ψηφιακά νομίσματα θεωρήθηκαν ως ένας τρόπος από την κυβέρνηση για να στέλνει άμεση οικονομική βοήθεια στους πολίτες μετά από τέτοια γεγονότα, όταν τα τραπεζικά υποκαταστήματα ή τα μηχανήματα ανάληψης μετρητών μπορεί να έχουν υποστεί ζημιές ή να μην είναι προσβάσιμα.

Finance Bitcoin: Πέτυχε το πείραμα του Ελ Σαλβαδόρ;

–Τα CBDCs θα μπορούσαν επίσης να έχουν βοηθήσει τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο με τις πρόσφατες πληρωμές στήριξης των λογαριασμών ενέργειας που προκλήθηκαν από την εκτίναξη των τιμών του φυσικού αερίου, σύμφωνα με τον παγκόσμιο οικονομολόγο της HSBC James Pomeroy. Ορισμένες από αυτές τις πληρωμές στήριξης έλαβαν τη μορφή εκπτώσεων που εφαρμόστηκαν στους λογαριασμούς ενέργειας, αλλά αυτό εγκυμονούσε τον κίνδυνο να αποκλειστούν άτομα που έχουν μετρητές προπληρωμής (οι οποίοι συχνά χρησιμοποιούνται σε περιοχές με χαμηλότερο εισόδημα).

–Τα CBDCs μπορούν να ενισχύσουν τη χρηματοπιστωτική ένταξη. Η αύξηση της οικονομικής ένταξης ήταν ένας λόγος για τον οποίο η Νιγηρία εισήγαγε το CBDC της, το eNaira, το 2021. Περίπου το ένα τρίτο των ανθρώπων στη Νιγηρία δεν έχουν τραπεζικούς λογαριασμούς.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, τα οφέλη της οικονομικής ένταξης περιλαμβάνουν την εξάλειψη της φτώχειας, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, τη βελτίωση της ισότητας των φύλων και την αύξηση των προτύπων υγείας. Υπήρξε μεγάλη μείωση της φτώχειας στην αγροτική Ινδία χάρη στις κινήσεις για την ένταξη των ανθρώπων στο τραπεζικό σύστημα. Και η καλύτερη οικονομική πρόσβαση των αγροτών στο Μαλάουι τους βοηθά να επενδύσουν σε εξοπλισμό, ο οποίος με τη σειρά του αυξάνει τις αποδόσεις τους και τα δυνητικά κέρδη τους από τις καλλιέργειες κατά πάνω από το ένα πέμπτο.

Η πρόσβαση των ανθρώπων στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες θεωρείται το κλειδί για την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ. Τα CBDCs θα μπορούσαν να προωθήσουν τη χρηματοπιστωτική ένταξη, καθώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν απευθείας μέσω κινητού τηλεφώνου, ωφελώντας δυνητικά τους περισσότερους από 600 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο που έχουν πρόσβαση σε κινητό αλλά όχι σε τραπεζικό λογαριασμό.

Τα CBDC μπορούν να καταπολεμήσουν την εγκληματική δραστηριότητα. Τα CBDCs θα επέτρεπαν τη δημιουργία ψηφιακών αρχείων και ιχνών, και αυτό θα μπορούσε να διευκολύνει τη διακοπή της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και των ροών χρημάτων που χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, αναφέρει η BIS.

Ωστόσο υπάρχει πάντα η πιθανότητα η ιχνηλάτηση των CBDCs να ωθήσει όσους παρανομούν να αναζητήσουν άλλους τρόπους για να παρακάμψουν τους κανονισμούς.

Κίνδυνοι και ενστάσεις για τα ψηφιακά νομίσματα

Η προστασία της ιδιωτικής ζωής αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα που προκαλεί προβληματισμό και ανησυχία όσον αφορά τα CBDC, όπως επισημαίνει η σειρά λευκών εγγράφων του World Economic Forum’s Digital Currency Governance Consortium White Paper Series.

Πρόκειται για μια εύλογη ανησυχία, δεδομένης της αύξησης των ζητημάτων προστασίας των προσωπικών δεδομένων στον ολοένα και πιο ψηφιακό κόσμο μας. Ωστόσο, όπως ακριβώς οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο έχουν εισάγει νέα νομοθεσία για την αντιμετώπιση αυτών των ανησυχιών, θα πρέπει να εισαγάγουν κανόνες γύρω από τα ψηφιακά νομίσματα, όπως η επιβολή της χρήσης τεχνολογίας που ενισχύει την προστασία της ιδιωτικής ζωής και η διασφάλιση της προστασίας των καταναλωτών, επισημαίνει το Φόρουμ.

Αυτού του είδους οι κανόνες θα απαιτηθούν επίσης για την προστασία των προσωπικών δεδομένων από τους αναπόφευκτους κινδύνους κυβερνοασφάλειας που συνεπάγεται η ψηφιοποίηση ευαίσθητων οικονομικών πληροφοριών.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 16 εκατομμύρια δολάρια την ώρα: «Ζαλίζει» το κόστος της κλιματικής κρίσης

Οι τράπεζες, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), εξετάζουν ήδη διεξοδικά το ζήτημα της ασφάλειας και της προστασίας των προσωπικών δεδομένων. «Το αν θα εκδοθεί ή όχι CBDC εξακολουθεί να είναι πρωτίστως θέμα πολιτικής, ωστόσο αυτό το ερώτημα δεν μπορεί να απαντηθεί χωρίς να κατανοήσουμε σε βάθος τα ειδικά χαρακτηριστικά ενός τέτοιου εγχειρήματος και τον σχεδιασμο που θα μπορούσε να έχει ένα CBDC» επισημαίνει η ΕΚΤ.

Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ αναφέρει επίσης ότι η ασφάλεια θα αποτελέσει βασικό παράγοντα πριν από οποιαδήποτε απόφαση για την έκδοση CBDCs. Επισημαίνει όμως ότι πολλές από τις τεχνολογίες που μπορεί να χρησιμοποιηθούν υπάρχουν ήδη στα σημερινά συστήματα ψηφιακών πληρωμών. Τα CBDCs θα επωφεληθούν επίσης από τα πρόσθετα οφέλη ασφάλειας της αλυσίδας μπλοκ και της κρυπτογραφίας, αναφέρει η Fed.

Πώς θα οικοδομηθεί εμπιστοσύνη για τα ψηφιακά νομίσματα;

Κάθε φορά που το χρήμα άλλαξε μορφή, χρειάστηκε χρόνος για να μάθουν οι άνθρωποι να το εμπιστεύονται. Χρειάστηκε πολύς χρόνος προκειμένουν οι άνθρωποι να μετακινηθούν από ένα σύστημα όπου τα αγαθά ανταλλάσσονταν απευθείας μεταξύ τους σε ένα σύστημα όπου ένα μικροσκοπικό κομμάτι μετάλλου αντιπροσώπευε την αξία των αγαθών.

Ακόμα και πριν από μια δεκαετία, μεγάλος αριθμός ανθρώπων δεν εμπιστευόταν τις νέες πληρωμές με ανέπαφες κάρτες. Τώρα, τα τσιπ στις κάρτες αυτές είναι κατανοητό ότι τις καθιστούν πιο ασφαλείς από τις προηγούμενες, που έπρεπε να τις τραβήξει κανείς με το χέρι.

Επομένως θα χρειαστεί χρόνος για να οικοδομηθεί εμπιστοσύνη στα CBDCs. Και αυτή η εμπιστοσύνη θα οικοδομηθεί μόνο εάν οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες είναι διαφανείς και ειλικρινείς σχετικά με τα πιθανά πλεονεκτήματα και τους κινδύνους των ψηφιακών νομισμάτων.

Οι διεθνείς κανονισμοί αποτελούν επίσης σημαντικό παράγοντα προς αυτήν την κατεύθυνση, όπως και η διασφάλιση της διαθεσιμότητας προσιτών πληροφοριών σχετικά με τα CBDCs. Η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση θα είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε παραπληροφόρησης στο ενδεχόμενο χρήσης ψηφιακών νομισμάτων στο μέλλον.

Με πληροφορίες από το The World Economic Forum