Στο αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ, στα μισά περίπου της απόστασης ανάμεσα στη Νορβηγία και τον Βόρειο Πόλο, κάπου στον Αρκτικό Ωκεανό, επαφίεται στην άγρια φύση ένα μέρος όπου ο χρόνος φαίνεται να έχει παγώσει.

Δεν είναι ο εξαιρετικά ξηρός και τσουχτερός αέρας που σκίζει σαν διαμάντι τα σωθικά σου με κάθε ανάσα, μετατρέποντας σε αστραφτερούς κρυστάλλους την παραμικρή υπόνοια υγρασίας στο σώμα σου. Ούτε καν το απόκοσμο αυτό θέατρο των ακραίων φαινομένων στα βάθη του χειμώνα, «πεταμένο» στην απόκρημνη πλαγιά ενός βουνού 556 μέτρων, καταμεσής της παγωμένης ερήμου.

Είναι που οι λιγοστοί, αλλά θαρραλέοι, ντόπιοι παραμένουν από επιλογή «υποχείριο» της φύσης, αντιστεκόμενοι σθεναρά σε οτιδήποτε ανθρωπόφερτο μπορεί να τη βλάψει. Όχι επειδή φοβούνται μην τους «εκδικηθεί» όπως υπενθυμίζει, ελαφρά τη καρδία, ο κατά τ΄άλλα θυμόσοφος λαός μας μετά από κάθε καταστροφή, αλλά επειδή τη σέβονται.

Γνωρίζουν ότι δεν της ταιριάζουν οι ανθρωπομορφικές περιγραφές της, αλλά διέπεται από αρχές υπέρτερες της αμετροέπειας και της αλαζονείας. Και κυρίως πως ούτε θύμισες έχει, ούτε εκδικείται κανέναν. Είναι επειδή ο τόπος τους, παραμένει έτσι ένα εκπληκτικά όμορφο μέρος και το καταλληλότερο στον πλανήτη για να πάρεις μια ανάσα. Στην κυριολεξία.

Στο Ny Ålesund όλες οι πόρτες είναι ξεκλείδωτες, οι νύχτες ατελείωτες και η ρύπανση άφαντη
Στο Ny Ålesund όλες οι πόρτες είναι ξεκλείδωτες και οι νύχτες ατελείωτες / Πηγή: @NCPOR/X by Anna Filipova

Κουρνιασμένη κάτω από την κορυφή του Zeppelinfjellet που αγναντεύει το φιόρδ της χερσονήσου Brøggerhalvøya στην αντίπερα όχθη, η νορβηγική πόλη Ny-Ålesund, στο νησί Spitsbergen, είναι ο βορειότερος οικισμός στον κόσμο, με μόνιμους κατοίκους. Αν και μόλις 45 τον χειμώνα, φθάνοντας έως τους 150 στο απόγειο του καλοκαιριού, απέχουν μόλις 1.231 χιλιόμετρα από τον Βόρειο Πόλο, αλλά έτη φωτός από πηγές που προκαλούν ρύπανση, διατηρώντας τον αέρα τους από τους καθαρότερους στον κόσμο και τις πόρτες τους πάντα ξεκλείδωτες, σε περίπτωση που χρειαστεί να κρυφτείς από τις πολικές αρκούδες.

Στον ανέγγιχτο αυτόν παγωμένο παράδεισο, η πλειοψηφία των κατοίκων είναι επιστήμονες που έφθασαν εκεί λόγω του ερευνητικού σταθμού που κατασκευάστηκε το 1989, σε υψόμετρο 472 μέτρων. Το «Παρατηρητήριο Zeppelin» παρακολουθεί την ατμοσφαιρική ρύπανση, αποτελώντας πλέον μια καίριας σημασίας τοποθεσία για τη μέτρηση των επιπέδων αερίων του θερμοκηπίου που τροφοδοτούν την κλιματική κρίση.

Δυτικά του νησιού Spitsbergen απλώνεται η χερσόνησος Brøggerhalvøya / Πηγή: Jarle Røssland

Οι επιστήμονες όμως έχουν πια στα χέρια τους σοβαρές ενδείξεις ότι η ποιότητα του αέρα ακόμη και σε αυτό το απομακρυσμένο κομμάτι της Γης αλλάζει.

Κατά περιόδους, ατμοσφαιρικά ρεύματα μεταφέρουν εκεί – μαζί με τον αέρα – και τη ρύπανση από την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Έτσι όχι μόνο αυξάνονται τα επίπεδα ορισμένων ρύπων, αλλά εμφανίζονται νέοι, πυροδοτώντας έντονη ανησυχία.

«Το Παρατηρητήριο Zeppelin βρίσκεται σε ένα απομακρυσμένο και παρθένο περιβάλλον, μακριά από σημαντικές πηγές που προκαλούν ρύπανση», τονίζει στο BBC ο Ove Hermansen, επικεφαλής επιστήμονας στο Zeppelin και στο Νορβηγικό Ινστιτούτο Αεροπορικής Έρευνας, προσθέτοντας: «Εάν μπορείς να το μετρήσεις εδώ, ξέρεις ότι υπάρχει ήδη παγκοσμίως. Αυτή είναι μια καλή τοποθεσία για να μελετηθεί η μεταβαλλόμενη ατμόσφαιρα και τι προκαλεί η ρύπανση».

Laser για την παρακολούθηση των ρύπων στην ατμόσφαιρα πάνω από το Ny-Ålesund / Πηγή: Anna Filipova

Η έρευνα στο Ny-Ålesund αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της διεθνούς προσπάθειας για τη χαρτογράφηση του αντίκτυπου της ανθρωπότητας στην ατμόσφαιρα. Οι μετρήσεις που λαμβάνονται εκεί βοηθούν στην «ανίχνευση του επιπέδου όσον αφορά στη ρύπανση και στον υπολογισμό της παγκόσμιας τάσης με την πάροδο του χρόνου», εξηγεί ο Hermansen.

Πέντε ημέρες την εβδομάδα, ένας υπάλληλος από το Νορβηγικό Πολικό Ινστιτούτο ανεβαίνει με τελεφερίκ στο παρατηρητήριο όπου πραγματοποιεί συντήρηση, λαμβάνει δείγματα αέρα και αλλάζει φίλτρα στον εξοπλισμό.

Οι ερευνητές πρέπει να πάρουν ένα τελεφερίκ από την πόλη για να φτάσουν στο παρατηρητήριο, απολαμβάνοντας την εκπληκτική θέα κατα τη διάρκεια της διαδρομής / Πηγή: Anna Filipova

Λόγω της απομακρυσμένης τοποθεσίας και του υψομέτρου του, πάνω από τα ατμοσφαιρικά στρώματα που μπορούν να παγιδεύσουν τη λιγοστή ρύπανση της πόλης, το Zeppelin είναι το ιδανικό μέρος για να καθρεφτίσει την εικόνα της ατμόσφαιρας του πλανήτη.

Οι αισθητήρες στο παρατηρητήριο μετρούν όχι μόνο τα αέρια του θερμοκηπίου, αλλά και χλωριούχα αέρια (όπως CFCs/φθοροχλωράνθρακες), βαρέα μέταλλα, οργανοφωσφορικούς ρύπους (όπως φυτοφάρμακα), καθώς και τη ρύπανση που συνήθως σχετίζεται με την καύση ορυκτών καυσίμων (όπως οξείδια του αζώτου, διοξείδιο του θείου και σωματίδια σαν την αιθάλη).

Τα δεδομένα που συλλέγονται προστίθενται, ακολούθως, σε άλλες μετρήσεις από ένα διεθνές δίκτυο σταθμών, συμβάλλοντας στη δημιουργία ενός παγκόσμιου «υπόβαθρου» ατμοσφαιρικών αερίων, αερολυμάτων και σωματιδίων στην ατμόσφαιρα. Παράλληλα, δίνουν και ένα σημείο αναφοράς για τη ρύπανση και τη μέτρησή της.

«Η παρακολούθηση εδώ στο παρατηρητήριο καλύπτει μια ολόκληρη σειρά θεμάτων», προσθέτει ο Hermansen, ο οποίος εργάζεται στην άκρη της Γης εδώ και δύο δεκαετίες. «Οι περιβαλλοντικές τοξίνες είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες για τις βιολογικές επιπτώσεις και την κατάσταση του αρκτικού περιβάλλοντος, ενώ οι μετρήσεις των αερίων του θερμοκηπίου και των αερολυμάτων είναι σημαντικές σε παγκόσμιο επίπεδο για τον αντίκτυπό τους στην κλιματική κρίση», προσθέτει.

Ο Ήλιος του Μεσονυχτίου στο Svalbard / Πηγή: Thora Støren

Αλλά το Παρατηρητήριο Zeppelin μπορεί επίσης να προειδοποιήσει εγκαίρως και για αλλαγές που συμβαίνουν στην ατμόσφαιρα.

Eρευνητές εντόπισαν μικροπλαστικά και σε δείγματα χιονιού

Για παράδειγμα, τα επίπεδα μεθανίου στον αέρα, γύρω από το Zeppelin, έχουν αυξηθεί από το 2005, φθάνοντας σε επίπεδα ρεκόρ το 2019. Υποβόσκει έτσι ο φόβος ότι οι ανθρωπογενείς εκπομπές μεθανίου απειλούν τις προσπάθειες περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη στον +1,5°C.

Ενδεικτικό μάλιστα είναι πως δέκα ημέρες μετά το ατύχημα στο πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα το 2011, ραδιονουκλεΐδια – που παράχθηκαν από τον αντιδραστήρα σχάσης του – εντοπίστηκαν στην ατμόσφαιρα γύρω από το Zeppelin. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν έντρομοι πως αυτά τα ραδιενεργά σωματίδια χρειάζονται μόλις μερικές ημέρες για να μεταφερθούν χιλιάδες μίλια μακριά μέσω του αέρα.

Παράλληλα, εντόπισαν αύξηση στα επίπεδα θειικών αλάτων, σωματιδίων και μετάλλων (όπως το νικέλιο και το βανάδιο) στον αέρα πάνω από το Ny-Ålesund κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, λόγω του αυξημένου αριθμού των κρουαζιερόπλοιων που επισκέπτονται την περιοχή, όπως και υψηλές συγκεντρώσεις «γερασμένων» σωματιδίων μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου κάθε έτους, καθώς τα καιρικά μοτίβα μεταφέρουν ρύπανση από αλλού στην Ευρώπη και την Ασία.

To Ny-Ålesund το καλοκαίρι / Πηγή: Harvey Barrison

Σημειώνεται ότι καθώς η αιθάλη κινείται στην ατμόσφαιρα, υφίσταται μια χημική αντίδραση που κάνει τα σωματίδια πιο αντιδραστικά, αυξάνοντας την τοξικότητά τους.

Τα βιομηχανικά, δε, χυτήρια στη χερσόνησο Κόλα της Ρωσίας προκαλούν επίσης περιστασιακά αύξηση στην ποσότητα μετάλλων όπως το νικέλιο, ο χαλκός, ο ψευδάργυρος και το κοβάλτιο στον αέρα, όταν ο άνεμος φυσάει σε λάθος κατεύθυνση, κατά τη διάρκεια του χειμώνα και της άνοιξης.

Κάποιες φορές ωστόσο τα μηνύματα είναι και πιο αισιόδοξα. Έχει παρατηρηθεί μεγάλη μείωση στα επίπεδα βαρέων μετάλλων όπως ο μόλυβδος και ο υδράργυρος, λόγω των αυστηρότερων κανόνων στη βιομηχανία και την καύση των απορριμμάτων.

Οι προσπάθειες, επίσης, για μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων με οργανοφωσφορικά – τα οποία απελευθερώνονται στον αέρα όταν ψεκάζονται σε χωράφια – έχουν επιφέρει σταδιακή μείωση και της ποσότητας των χημικών ουσιών που ανιχνεύονται στην ατμόσφαιρα γύρω από την Αρκτική.

Οι κάτοικοι στο Ny-Ålesund περιμένουν υπομονετικά το φως του ήλιου / Πηγή: bettermoments.no

Πρόσφατα όμως οι ερευνητές απέκτησαν έναν ακόμα «πονοκέφαλο». Παρατήρησαν αυξανόμενα επίπεδα μικροπλαστικών από δείγματα χιονιού σε απομακρυσμένες περιοχές της Αρκτικής, υποθέτοντας ότι μπορεί να μεταφέρθηκαν εκεί αεροπορικώς. «Αναγκάστηκαν» έτσι να αρχίσουν να παρακολουθούν την ατμόσφαιρα και το χιόνι που πέφτει και για μικροπλαστικά.

«Πολύ μικρά μικροπλαστικά μπορούν να διανύσουν σημαντικές αποστάσεις με τον αέρα, παρόμοια με τα άλλα σωματίδια που ήδη μετράμε στο Zeppelin», αναφέρει η Dorte Herzke, επικεφαλής ερευνήτρια στο Νορβηγικό Ινστιτούτο Αεροπορικής Έρευνας, προσθέτοντας:

«Το διαφορετικό με τα μικροπλαστικά είναι πως, από τη στιγμή που κατασκευάζονται εξ ολοκλήρου από τον άνθρωπο, αποτελούνται από πολύ ανθεκτικά πολυμερή και περιέχουν ένα ευρύ μείγμα χημικών ουσιών, πολλές από τις οποίες είναι τοξικές. Ανησυχούμε ότι τα μικροπλαστικά σωματίδια μπορούν να μεταφέρουν χημικές ουσίες στην Αρκτική που διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να φτάσουν εκεί, προκαλώντας δυνητικά βλάβη στα εύθραυστα οικοσυστήματα».

Τρένο για τη μεταφορά εμπορευμάτων στο Ny-Alesund / Πηγή: Franka Leiterer

Ωστόσο, ενώ αυτές οι «βίαιες εισβολές» από άλλα μέρη του κόσμου μολύνουν περιστασιακά τον αέρα σε αυτήν την αφιλόξενη γωνιά της Αρκτικής, η ρύπανση εκεί εξακολουθεί να απέχει πολύ από αυτήν που προκαλούν μανιωδώς οι άνθρωποι στα αστικά ή μη κέντρα.

Αν και υπάρχουν κι άλλα μέρη όπου ο αέρας θα μπορούσε να είναι καθαρότερος – το 2020, οι ερευνητές ανακάλυψαν ένα εξαιρετικά παρθένο στρώμα αέρα πάνω από τον Νότιο Ωκεανό, νότια της Αυστραλίας – το Ny-Ålesund είναι μία από τις ελάχιστες τέτοιες περιοχές που οι άνθρωποι μπορούν ακόμη να επισκεφθούν και να ζήσουν εκεί για κάποιο χρονικό διάστημα, έστω κι αν η πρόσβαση περιορίζεται πια κυρίως σε ερευνητές.

Παραδόξως, δεν ήταν πάντα τόσο καθαρό. Μεταξύ 1916 και 1962, η οικονομία της πόλης βασίζονταν στην εξόρυξη άνθρακα, μέχρι που μια έκρηξη σκότωσε 21 ανθρακωρύχους, με αποτέλεσμα να εκκενωθεί και το ορυχείο να κλείσει. Έκτοτε έχει μεταλλαχθεί σε ένα μέρος όπου τα δεδομένα εξάγονται από το περιβάλλον και όχι ο άνθρακας από αυτό.

Η άγρια ομορφιά της ανέγγιχτης φύσης, χωρίς ρύπανση στο Svalbard
Η άγρια ομορφιά της ανέγγιχτης φύσης στο Svalbard / Πηγή: Marcela Cardenas

«Καθαρισμοί πραγματοποιούνται τακτικά από τη δεκαετία του 1960, όταν έκλεισαν τα ορυχεία, αλλά δυστυχώς εξακολουθεί να υπάρχει κάποια ρύπανση, τόσο στην περιοχή εξόρυξης όσο και στην πόλη», αναφέρει η Hanne Karin Tollan, ερευνητική σύμβουλος στο κέντρο του Ny-Ålesund, το οποίο «τρέχει» η Kings Bay AS, μια εταιρεία που ανήκει στο νορβηγικό Υπουργείο Κλίματος και Περιβάλλοντος.

«Η Kings Bay που διαχειρίζεται ολόκληρο τον οικισμό του Ny-Ålesund, διεξήγαγε, την περίοδο 2019-2022, περιβαλλοντικές έρευνες για να χαρτογραφήσει τη ρύπανση στο έδαφος και για να καθορίσει τα περαιτέρω μέτρα καθαρισμού. Όλα τα σκουπίδια, τα απόβλητα και το μολυσμένο χώμα αποστέλλεται σε εγκεκριμένους χώρους στην ηπειρωτική Νορβηγία», εξηγεί.

Πρωτοχρονιά στο Svalbard, μια μοναδική εμπειρία, μακριά από τη ρύπανση
Πρωτοχρονιά στο Svalbard, μια μοναδική εμπειρία / Πηγή: Birgitte Vegsund

Και ενώ όσοι εργάζονται στο Ny-Ålesund περνούν μεγάλο μέρος του χρόνου τους με το κεφάλι ψηλά για να δουν τι υπάρχει στον αέρα πάνω από τα κεφάλια τους, η ζωή στο έδαφος δεν θα μπορούσε παρά να είναι το ίδιο ασυνήθιστη.

Η πόλη αποτελεί ένα ψηφιδωτό πολυπολιτισμικότητας καθώς οι κάτοικοί της προέρχονται από όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Βρετανίας, της Ιταλίας, της Νορβηγίας, της Ιαπωνίας, της Νότιας Κορέας και της Κίνας, μεταξύ άλλων. Έχουν την ευκαιρία να «δραπετεύσουν» μόλις δύο φορές την εβδομάδα, με πτήσεις προς το Longyearbyen του Σβάλμπαρντ, αν το στομάχι τους αντέχει τα ελικοφόρα αεροπλάνα.

Μακριά από τη ρύπανση, ο ουρανός το βράδυ στο Svalbard είναι πεντακάθαρος
Ο ουρανός το βράδυ στο Svalbard / Πηγή: Jarle Røssland

Τα περίπου 30 κτήριά της που μοιάζουν με ξυλόσπιτα σε δάσος, έχουν το όνομα μεγάλων αστικών κέντρων (όπως Άμστερνταμ, Λονδίνο, Μεξικό, Ιταλία), λειτουργώντας ως υπενθύμιση της ανάγκης για διπλωματικές σχέσεις σε αυτό το τόσο μακρινό από τα πολύβουα πλήθη μέρος.

Εξάλλου, άλλη μορφή επικοινωνίας ή συνδεσιμότητας αποτελεί όνειρο αρκτικής νυκτός, καθώς όλα τα κινητά τηλέφωνα και το Wi-Fi απαγορεύεται να είναι ενεργοποιημένα.

Το Ny-Ålesund είναι επίσης radio-free, σε μια προσπάθεια να διατηρηθούν τα ραδιοκύματα όσο το δυνατόν πιο χαμηλά, ενώ απαιτείται ειδική άδεια για τον χειρισμό οποιουδήποτε εξοπλισμού που χρησιμοποιεί ραδιομεταδόσεις.

Μεταξύ αυτών που εκμεταλλεύονται τον καθαρό ουρανό και το παρθένο από ραδιοσυχνότητες περιβάλλον, είναι και η Νορβηγική Αρχή Χαρτογράφησης, η οποία έχει κατασκευάσει εκεί ένα ραδιοπαρατηρητήριο 20 μέτρων, βοηθώντας στην παρακολούθηση των κινήσεων της Γης και του βαρυτικού πεδίου.

Το πρώτο φως στο Svalbard μετά από μήνες σκοταδιού / Πηγή: Bas van Oort

Τα ξυλόσπιτα συχνά δοκιμάζονται από τις ισχυρές καταιγίδες, ενώ τα βράδια ο άνεμος παραβιάζει την ιδιωτικότητα των κατοίκων, κλέβοντας την όποια ζεστασιά τους, καθώς η αλήθεια είναι πως δεν διαφέρει και πολύ το μέσα από το έξω.

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα αποτελούν αναπόφευκτα έναν από τους πιο σοβαρούς κινδύνους για όλους όσοι ζουν και εργάζονται εκεί.

Το θερμόμετρο, αφού άντεξε να μην σπάσει, έδειξε κάποτε -37,2°C (-35°F) τον χειμώνα, ωστόσο ακόμη και η άκρη της κατοικήσιμης Γης δεν έμεινε αλώβητη από την υπερθέρμανση του πλανήτη. Τον Μάρτιο του 2023, ο υδράργυρος είχε ασυγκράτητες τάσεις ανόδου, καταρρίπτοντας κάθε ρεκόρ, καθώς «εκτοξεύτηκε» στους 5,5°C (42°F). Το προηγούμενο υψηλό ήταν 5,0°C (41°F), το 1976.

Μέσο μεταφοράς στο Svalbard / Πηγή: Agurtxane Concellon

Μόνο ένα στωικό πνεύμα θα μπορούσε πάντως να συμβιβαστεί με την αστική αποξένωση, την αδάμαστη φύση και τις σκληρές συνθήκες διαβίωσης «ντυμένες» με αδιάλειπτες περιόδους είτε σκότους, είτε συνεχούς ηλιακού φωτός.

Για ολόκληρους μήνες, το σεληνόφως ή στην καλύτερη περίπτωση ένας φακός, είναι τα μόνα που συντροφεύουν έναν περιπατητή, ο οποίος έχει πάντα κάποιον σοβαρό λόγο για να βγει στο σκοτάδι. Τίποτα όμως από τα δυο δεν μπορεί να του προσφέρει ορατότητα πάνω από 2-3 μέτρα.

Η ατέρμονη αναμονή για το λυκαυγές ξεπληρώνεται πάντως εν μέρει από την απερίγραπτη θέα του Βόρειου Σέλας που κόβει όποια ανάσα έχει απομείνει, περιπλανώμενο σαν φάντασμα με ιστριονική διαταραχή πάνω από την πόλη.

Πηγή: Agurtxane Concellon
Πηγή: Agurtxane Concellon
Πηγή: Agurtxane Concellon
Πηγή: Tommy Simonsen
Πηγή: Preben Irges
Πηγή: Bjørn Svendsen
Πηγή: YouTube / Alfred-Wegener-Institut

Σε γη και ουρανό, οι κάτοικοι του Ny-Ålesund γίνονται παρατηρητές και μάρτυρες των σφραγίδων της «Αποκάλυψης»

Οι κάτοικοι του Ny-Ålesund αναπνέουν τον καθαρότερο αέρα και έχουν την ωραιότερη θέα του Βόρειου Σέλας

Για ολόκληρους μήνες, το σεληνόφως ή στην καλύτερη περίπτωση ένας φακός, είναι τα μόνα που συντροφεύουν έναν περιπατητή

Το σκοτάδι και η διαπεραστική παγωνιά δεν είναι οι σοβαρότερες απειλές

Μετά τις 16:30, η μικρή κοινότητα αποσύρεται σε εσωτερικούς χώρους

Στον ανέγγιχτο αυτόν παγωμένο παράδεισο, η πλειοψηφία των κατοίκων είναι επιστήμονες

Η ατέρμονη αναμονή για το λυκαυγές ξεπληρώνεται πάντως εν μέρει από την απερίγραπτη θέα του Βόρειου Σέλας

Το σκοτάδι και η διαπεραστική παγωνιά ίσως όμως δεν είναι οι σοβαρότερες απειλές για όποιον χρειαστεί να κυκλοφορήσει τη συγκεκριμένη εποχή του χρόνου.

Το Σβάλμπαρντ είναι ο φυσικός βιότοπος της πολικής αρκούδας και με την πάροδο των ετών, τα επιβλητικά αυτά σαρκοφάγα θηλαστικά που βρίσκονται στην κορυφή της τοπικής τροφικής αλυσίδας, φθάνουν μέχρι τον οικισμό, λόγω έλλειψης τροφής.

Ντόπιος ρίχνει φωτοβολίδα για να τρομάξει πολική αρκούδα που πλησιάζει τα σπίτια / Πηγή: Øystein Overrein

Ως εκ τούτου, η κοινότητα έχει έναν άγραφο νόμο, βάσει του οποίου κανείς δεν πρέπει να κλειδώνει τις πόρτες οποιουδήποτε κτηρίου, σε περίπτωση που η εμφάνιση αρκούδας μέσα στον οικισμό ανάγει σε κατεπείγουσα ανάγκη την εύρεση καταφυγίου.

«Πρέπει να προσαρμοστείς και να εργαστείς γύρω από τις πολικές αρκούδες, όχι το αντίστροφο», τονίζει χαρακτηριστικά η Christelle Guesnon, μία από τις ερευνήτριες του Παρατηρητηρίου Zeppelin για το Νορβηγικό Πολικό Ινστιτούτο.

«Στις αρκούδες αρέσει να ακολουθούν το ποτάμι και συχνά παίρνουν τον δρόμο μεταξύ του οικισμού Ny-Ålesund και του παρατηρητηρίου Zeppelin. Συμβαίνει αρκετά συχνά να βρισκόμαστε στο παρατηρητήριο και να περνάει μια πολική αρκούδα. Στη συνέχεια περιμένουμε μέχρι να απομακρυνθεί», συμπληρώνει.

Πηγή: Agurtxane Concellon
Πηγή: Marcus Porcires
Πηγή: Thorben Dunse
Πηγή: Øystein Overrein

Σε αυτό το περιβάλλον πρέπει να προσαρμοστείς και να εργαστείς γύρω από τις πολικές αρκούδες, όχι το αντίστροφο

Το Σβάλμπαρντ είναι ο φυσικός βιότοπος της πολικής αρκούδας

Στις αρκούδες αρέσει να ακολουθούν το ποτάμι και συχνά παίρνουν τον δρόμο μεταξύ του οικισμού Ny-Ålesund και του παρατηρητηρίου Zeppelin

Η κοινότητα έχει έναν άγραφο νόμο, βάσει του οποίου κανείς δεν πρέπει να κλειδώνει τις πόρτες

Μετά τις 16:30, όταν το ωράριο εργασίας εκπνεύσει, η μικρή κοινότητα αποσύρεται σε εσωτερικούς χώρους. Χωρίς άμεση επικοινωνία και επαφή μέσω κινητού, οποιαδήποτε κοινωνικοποίηση εναποθέτει όλη την ελπίδα της σε συνεννοήσεις που έγιναν διά ζώσης νωρίτερα.

Η καντίνα της πόλης είναι το μοναδικό μέρος όπου ο χαρακτηρισμός «τυχαία» μπορεί να συνοδεύσει μια συνάντηση τις ώρες του μεσημεριανού γεύματος και του δείπνου. Κύριο θέμα συζήτησης θα αποτελέσει κάποια νέα περιπέτεια, ένα άγριο ζώο που εμφανίστηκε ή το Βόρειο Σέλας.

Πολλές, δε, από αυτές τις ιστορίες μαρτυρούν τις δραματικές αλλαγές που συντελούνται σε αυτό το απομακρυσμένο οικοσύστημα της Αρκτικής.

Παγόνουνο στο Svalbard αντιστέκεται στην υπερθέρμανση και τη ρύπανση της ατμόσφαιρας
Παγόνουνο στο Svalbard / Πηγή: Roy Mangersnes

«Το φιόρδ δίπλα στον οικισμό ήταν τότε παγωμένο. Μπορούσες να πας με ένα snowmobile, αλλά από το 2006/7, ο πάγος έλιωσε», αναφέρει ο Leif-Arild Hahjem, ο οποίος βρίσκεται στο Ny-Ålesund από το 1984 και έχει εργαστεί για πολλά χρόνια ως μηχανικός στο Νορβηγικό Πολικό Ινστιτούτο.

Παράλληλα, υπογραμμίζει ότι «ο οικισμός περιβάλλεται από πολλούς παγετώνες που όλο και μικραίνουν λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας».

Από την πλευρά του, ο Rune Jensen, επικεφαλής του Ινστιτούτου, προσθέτει με λύπη, πως τη δεκαετία του 1980, μια περιοχή γνωστή ως Blomstrandhalvoya κοντά στο Ny-Ålesund, ήταν χερσόνησος, ωστόσο καθώς ο παγετώνας έχει υποχωρήσει την τελευταία, περίπου, δεκαετία, μετατράπηκε σε νησί, αποκομμένο από την ηπειρωτική χώρα.

«Σήμερα, βιώνουμε τις συνέπειες μιας θερμότερης Αρκτικής σε αρκετές περιοχές» υπογραμμίζει, φέρνοντας ως παράδειγμα την «αυξημένη εισροή θερμότερου νερού του Ατλαντικού που μεταβάλλει ολόκληρο το οικοσύστημα στο φιόρδ, λίγο έξω από το Ny-Ålesund».

«Επηρεάζει ακόμα και τις πολικές αρκούδες, οι οποίες αναγκάζονται να προσαρμόσουν τη διατροφή τους. Παλαιότερα έπιαναν φώκιες στη θάλασσα. Τώρα βλέπουμε μια μεγάλη αύξηση στον αριθμό των πολικών αρκούδων που κλέβουν αβγά από φωλιές θαλάσσιων πτηνών και πιάνουν φώκιες από τη στεριά», προσθέτει.

Σε γη και ουρανό, οι κάτοικοι του Ny-Ålesund γίνονται παρατηρητές και μάρτυρες των σφραγίδων της «Αποκάλυψης» ενός μεταβαλλόμενου κόσμου που αλλάζει συνεχώς προς το χειρότερο. Δεν γνωρίζουμε αν είναι επτά, αλλά οι σάλπιγγες έχουν ήδη ηχήσει εκκωφαντικά.

Και όσο ο υπόλοιπος πλανήτης συνεχίζει να κρατά τα αφτιά του κλειστά, εκείνοι, προς το παρόν, δεν παρακολουθούν τις εξελίξεις με κομμένη την ανάσα (κατά το κοινότοπο), αλλά αναπνέουν βαθιά, γνωρίζοντας πως ο αέρας τους παραμένει ακόμη ένας σπάνιος και πολύτιμος θησαυρός.