Progress bar
Ένα σπάνια παρατηρούμενο προοίμιο ενός supernova δείχνει ένα υπέρλαμπρο, τεράστιο αστέρι Wolf-Rayet.
Big picture

Οι πιο εντυπωσιακές εικόνες από το διάστημα για το 2023

Ο αχανής χώρος όπου κινούνται όλα τα ουράνια σώματα-το διάστημα- δεν σταματά να μας εκπλήσσει. Κι ας είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστος ακόμα.

Το διάστημα δεν είναι εντελώς άδειο, αλλά εμφανίζει περιεκτικότητα (πολύ μικρής πυκνότητας) σε σωματίδια, κυρίως πλάσματος υδρογόνου. Περιέχει ακόμα ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (φωτόνια), καθώς και τα πολύ μικρής μάζας νετρίνα.

Μακροσκοπικά, σε αυτό περιέχονται επίσης γαλαξίες και νεφελώματα.

Σύμφωνα με νεότερες θεωρίες, οι γαλαξίες και τα νεφελώματα αποτελούν μόλις το 5% της πραγματικής μάζας του σύμπαντος. Το υπόλοιπο 95% αποτελείται από σκοτεινή ύλη και σκοτεινή ενέργεια. Ωστόσο μέχρι σήμερα δεν έχουν παρατηρηθεί και η ύπαρξή τους δεν έχει επιβεβαιωθεί.

Οι εντυπωσιακές φωτογραφίες που χάρισε το τηλεσκόπιο James Webb το 2023, δίνουν μια μικρή εικόνα από τον κόσμο του διαστήματος. Αν αναρωτιέσαι πού πηγαίνουν τα διαστημόπλοια αφού ολοκληρώσουν την αποστολή τους, η απάντηση είναι στο πιο απόμερο σημείο της Γης.

Στην κεντρική φωτογραφία αυτού του άρθρου, που έδωσε στη δημοσιότητα η NASA, φαίνεται το σπάνιο προοίμιο ενός supernova και δείχνει ένα υπέρλαμπρο, τεράστιο αστέρι Wolf-Rayet.

Το αστέρι, WR 124, βρίσκεται 15.000 έτη φωτός μακριά στον αστερισμό του Τοξότη. Έχει 30 φορές τη μάζα του Ήλιου μας. Καθώς το αέριο που εκτοξεύεται απομακρύνεται από το άστρο και ψύχεται, σχηματίζεται κοσμική σκόνη που λάμπει στο υπέρυθρο φως που ανιχνεύεται από το Webb.

Η φάση Wolf-Rayet είναι ένα σύντομο στάδιο, που μόνο μερικά αστέρια περνούν λίγο πριν εκραγούν. Για τους αστρονόμους η προέλευση της κοσμικής σκόνης που μπορεί να επιβιώσει από μια έκρηξη supernova παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για πολλούς λόγους.

Η σκόνη προστατεύει τα αστέρια που σχηματίζονται, συγκεντρώνεται για να βοηθήσει στη δημιουργία πλανητών και χρησιμεύει ως πλατφόρμα για τη δημιουργία και τη συσσωμάτωση μορίων, συμπεριλαμβανομένων των δομικών στοιχείων της ζωής στη Γη.

Στήλες γκρίζου αερίου και σκόνης αναδύονται μέσα στο νεφέλωμα του Αετού, που ονομάζεται επίσης M16 και συχνά αναφέρεται ως «Στήλες της Δημιουργίας». Την εικόνα τράβηξε το τηλεσκόπιο James Webb και δημοσίευσε η NASA στις 23 Μαΐου 2023. Με φόντο μια σκούρα πορτοκαλί ομίχλη, οι νεφελώδεις γκρίζες στήλες περιβάλλονται από δεκάδες απαλές, λαμπερές, ροζ και μοβ κουκίδες, που είναι τεράστια αστέρια που εκπέμπουν τεράστιες ποσότητες ακτίνων Χ.

Πηγή: NASA/ESA/Handout via REUTERS THIS IMAGE HAS BEEN SUPPLIED BY A THIRD PARTY

Τα περίπλοκα δίκτυα αερίου και σκόνης του σπειροειδούς γαλαξία NGC 7496, που μοιάζει με ιστό, φαίνονται στην εικόνα από το τηλεσκόπιο James Webb που δημοσιεύτηκε από τη NASA στις 16 Φεβρουαρίου 2023. Οκτώ κόκκινες αιχμές περίθλασης εκτείνονται από τον εξαιρετικά φωτεινό πυρήνα του. Οι πολύχρωμες κουκκίδες στο φόντο αντιπροσωπεύουν γαλαξίες.

Πηγή: NASA/ESA/Handout via REUTERS THIS IMAGE HAS BEEN SUPPLIED BY A THIRD PARTY

Μια σχεδόν υπέρυθρη εικόνα του νεφελώματος του Δαχτυλιδιού, που αποκαλύπτει την πολυπλοκότητα της δομής του με πρωτοφανή λεπτομέρεια, φαίνεται στην εικόνα από το τηλεσκόπιο James Webb και δημοσιεύτηκε από τη NASA στις 21 Αυγούστου 2023. Τα φυσικά χαρακτηριστικά στο εσωτερικό του, υποδηλώνουν ότι μπορεί να υπάρχει ένα συνοδευτικό άστρο, που βοηθάει στη διαμόρφωση των στρωμάτων, που αποβλήθηκαν από το ετοιμοθάνατο άστρο.

Πηγή: NASA/ESA/Handout via REUTERS THIS IMAGE HAS BEEN SUPPLIED BY A THIRD PARTY

Ένα κοντινό πλανητικό σύστημα φαίνεται λεπτομερώς με την πρώτη ματιά σε μια ζώνη αστεροειδών έξω από το ηλιακό μας σύστημα στο υπέρυθρο φως στην εικόνα του τηλεσκοπίου James Webb που δημοσιεύτηκε από τη NASA στις 8 Μαΐου 2023. Το τηλεσκόπιο αποκαλύπτει ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν 3 ζώνες, συμπεριλαμβανομένων 2 εσωτερικών ζωνών, που δεν έχουν παρατηρηθεί ποτέ πριν, γύρω από το αστέρι Fomalhaut. Οι 3 ζώνες εκτείνονται σε απόσταση 14 δισεκατομμυρίων μιλίων (23 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων) από το άστρο, 150 φορές την απόσταση της Γης από τον Ήλιο μας.

Πηγή: NASA/ESA/Handout via REUTERS THIS IMAGE HAS BEEN SUPPLIED BY A THIRD PARTY

Ένα τμήμα του νεφελώματος του Ωρίωνα, γνωστό ως Μπάρα του Ωρίωνα, φαίνεται σε μια εικόνα που τράβηξε το τηλεσκόπιο James Webb και δημοσιεύτηκε από τη NASA στις 26 Ιουνίου 2023.

Πηγή: NASA/ESA/Handout via REUTERS THIS IMAGE HAS BEEN SUPPLIED BY A THIRD PARTY

Μια ματιά στα αστέρια που μοιάζουν με τον Ήλιο και γεννιούνται σε αυτό το λεπτομερές κοντινό πλάνο του Rho Ophiuchi, της πιο κοντινής στη Γη περιοχής που σχηματίζει αστέρια, σε μια εικόνα από το τηλεσκόπιο James Webb που δημοσιεύτηκε από τη NASA στις 12 Ιουλίου 2023. Η σκοτεινή, πυκνή σκόνη κουκουλώνει τα πρωτοαστέρια που ακόμη σχηματίζονται, ενώ ένα νεογέννητο αστρικό αστέρι (πάνω στο κέντρο) εκτοξεύει δύο τεράστιους πίδακες μοριακού υδρογόνου.

Πηγή: NASA/Handout via REUTERS THIS IMAGE HAS BEEN SUPPLIED BY A THIRD PARTY

Πολύπλοκα οργανικά μόρια παρόμοια με τον καπνό ή το νέφος απεικονίζονται σε έναν γαλαξία σε απόσταση μεγαλύτερη από 12 δισεκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη, ένα νέο ρεκόρ για την πιο μακρινή ανίχνευση αυτών των πολύπλοκων μορίων. Η εικόνα είναι από το τηλεσκόπιο James Webb και δημοσιεύτηκε από τη NASA στις 7 Ιουνίου 2023. Λόγω του πόσο μακριά έπρεπε να ταξιδέψει το φως από αυτόν τον γαλαξία, 12 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά, βλέπουμε αυτόν τον γαλαξία όπως ήταν όταν το σύμπαν είχε ηλικία < 1,5 δισεκατομμυρίων ετών.

Πηγή: NASA/ESA/Handout via REUTERS THIS IMAGE HAS BEEN SUPPLIED BY A THIRD PARTY

Ένα νεογέννητο αστέρι ηλικίας μόλις μερικών δεκάδων χιλιάδων ετών, με υπερηχητικούς πίδακες αερίου να εκτοξεύονται από τους πόλους του, φαίνεται σε μια εικόνα που τράβηξε το τηλεσκόπιο James Webb και δημοσιεύτηκε από τη NASA στις 14 Σεπτεμβρίου 2023. Το συγκεκριμένο αστέρι ονομάζεται Herbig-Haro (HH) 211. Σε απόσταση περίπου 1.000 ετών φωτός από τη Γη, ο συγκεκριμένος αστέρας Herbig-Haro (HH) 211 είναι ένα από τα νεότερα και κοντινότερα αντικείμενα του τύπου του.

Πηγή: NASA/ESA/Handout via REUTERS THIS IMAGE HAS BEEN SUPPLIED BY A THIRD PARTY

Ένας σπειροειδής γαλαξίας, όπως ο δικός μας Γαλαξίας, γνωστός ως Messier 74 φαίνεται σε μια εικόνα από το τηλεσκόπιο James Webb και δημοσιεύτηκε από τη NASA στις 23 Μαΐου 2023. Στην εικόνα που απεικονίζεται από το δικό μας σημείο θέασης στη Γη, οι αστραφτεροί βραχίονες του γαλαξία εκτείνονται σπειροειδώς από έναν φωτεινό λευκό πυρήνα. Δίκτυα σκοτεινής σκόνης διασχίζουν το χώρο μεταξύ των καμπυλωτών ασημί μπλε βραχιόνων, γνωστά και ως λωρίδες σκόνης.

Πηγή: NASA/ESA/Handout via REUTERS THIS IMAGE HAS BEEN SUPPLIED BY A THIRD PARTY

Μια καλλιτεχνική απεικόνιση του νάνου πλανήτη Έρις και του φεγγαριού της Δυσνομίας φαίνεται σε αυτή την αχρονολόγητη απεικόνιση που δημοσίευσε η NASA. Ο ήλιος είναι το μικρό αστέρι στο βάθος.

Πηγή: NASA/JPL-Caltech/Handout via REUTERS THIS IMAGE HAS BEEN SUPPLIED BY A THIRD PARTY. MANDATORY CREDIT.

Το νεφέλωμα του Καρκίνου, τα απομεινάρια ενός άστρου που έχει εκραγεί σε απόσταση 6.500 ετών φωτός, φαίνεται στην εικόνα από το τηλεσκόπιο James Webb και δημοσιεύτηκε από τη NASA στις 30 Οκτωβρίου 2023.

Πηγή: NASA/ESA/Handout via REUTERS THIS IMAGE HAS BEEN SUPPLIED BY A THIRD PARTY

Το πυκνό σφαιρωτό σμήνος γνωστό ως NGC 2210, το οποίο βρίσκεται στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου (LMC) φαίνεται στην εικόνα από το τηλεσκόπιο James Webb που δημοσιεύτηκε από τη NASA στις 8 Δεκεμβρίου 2023. Το LMC απέχει περίπου 157 000 έτη φωτός από τη Γη και είναι ένας λεγόμενος δορυφορικός γαλαξίας του Milky Way, που σημαίνει ότι οι δύο γαλαξίες συνδέονται βαρυτικά.

Πηγή: NASA/ESA/Handout via REUTERS THIS IMAGE HAS BEEN SUPPLIED BY A THIRD PARTY

Ένας πύραυλος Falcon 9 απογειώνεται για την αποστολή SpaceX Crew-7 της NASA, μεταφέροντας τέσσερα μέλη του πληρώματος στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS), από το Διαστημικό Κέντρο Κένεντι στο Ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλόριντα.

Πηγή: REUTERS/Steve Nesius/File Photo

Το διαστημόπλοιο Starship της επόμενης γενιάς της SpaceX εκτοξεύεται πάνω στον ισχυρό πύραυλο Super Heavy, από την εξέδρα Boca Chica της εταιρείας σε μια δοκιμαστική πτήση χωρίς πλήρωμα, κοντά στο Brownsville του Τέξας, στις ΗΠΑ. Η εκτόξευση έγινε στις 18 Νοεμβρίου 2023.

Πηγή: REUTERS/Joe Skipper TPX IMAGES OF THE DAY