«Υπάρχει μια φράση στον κόσμο των ανθρώπων με αναπηρία: τίποτα για εμάς χωρίς εμάς. Υπάρχει, όμως, κι ένα δεύτερο επίπεδο σ’ αυτό: Τίποτα (γενικά) χωρίς εμάς».

Μ’ αυτή τη φράση η Ειδική Σύμβουλος του Προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν για τα Διεθνή Δικαιώματα Αναπηρίας Σάρα Μινκάρα εξηγεί, ότι το κλειδί για μια κοινωνία χωρίς διακρίσεις είναι ένας συμπεριληπτικός διάλογος, αφού ο αποκλεισμός των ατόμων με αναπηρία είναι επιζήμιος και για την ίδια την κοινωνία αλλά και για την οικονομία.

«Παρατηρείται ένα χάσμα μεταξύ του τι κάνουν οι κυβερνήσεις και του τι χρειάζεται η κοινότητα των ανθρώπων με αναπηρία. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό για εμάς να συνεχίσουμε να γεφυρώνουμε αυτή τη συζήτηση και να φέρνουμε κοντά τις κυβερνήσεις και τις κοινωνίες των πολιτών», αναφέρει χαρακτηριστικά η Μινκάρα, η οποία βρέθηκε πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη και είχε επαφές με φορείς κι οργανώσεις που ασχολούνται με ζητήματα αναπηρίας.

«Αν η κοινωνία εξακολουθεί να μας βλέπει από τη σκοπιά της φιλανθρωπίας και του οίκτου, δεν πρόκειται ποτέ να επιτύχουμε την πλήρη ένταξη. Γι’ αυτό κι εστιάζουμε στην αλλαγή του αφηγήματος. Να δείξουμε πως όταν δεν συμπεριλαμβανόμαστε στην οικονομία, τότε επηρεάζεται το ΑΕΠ. Ή πως όταν καθόμαστε στο τραπέζι της συζήτησης φέρνουμε καινοτόμες ιδέες και λύσεις» αναφέρει χαρακτηριστικά η Ειδική Σύμβουλος του Προέδρου Μπάιντεν, η οποία τον τελευταίο ενάμιση χρόνο έχει ταξιδέψει σε 25 χώρες προωθώντας την ενίσχυση των πολιτικών που αφορούν τους ανθρώπους με αναπηρία.

«Πρέπει ν’ αλλάξουμε το αφήγημα»

Σε ό,τι αφορά ειδικότερα την οικονομία, λέει μιλώντας στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, πως οι περισσότεροι άνθρωποι μπορεί να παραδέχονται πως το σωστό είναι να αποτελούν τα άτομα με αναπηρία μέρος της οικονομίας, αλλά δεν συνειδητοποιούν ότι όταν αποκλείεται η συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα από το οικονομικό γίγνεσθαι, αυτό επηρεάζει το ΑΕΠ κατά 7% ή και περισσότερο.

«Για παράδειγμα, η κοινότητα των ατόμων με αναπηρία έχει στη διάθεσή της δύο τρισεκατομμύρια δολάρια και οι οικογένειες με άτομα με αναπηρία 13 τρισεκατομμύρια δολάρια. Έτσι, εάν αποκλεισθούμε από την οικονομία, από τον τουρισμό, από το ηλεκτρονικό εμπόριο, από οτιδήποτε, αυτό βλάπτει πολύ το σύστημα» υπογραμμίζει.

Ξεκαθαρίζει, δε, πως όταν μπαίνει η προσβασιμότητα στη συζήτηση, αυτό δεν είναι επωφελές μόνο για τα άτομα με αναπηρία, αλλά για την κοινότητα εν γένει. Μάλιστα, προς επίρρωσιν αυτού χρησιμοποιεί ένα προσωπικό παράδειγμα.

«Ήμουν στον τομέα των μαθηματικών στο Κολέγιο και άρεσε στους συμμαθητές μου να μ’ έχουν στην τάξη καθώς έλεγαν πως: όταν είσαι εσύ στην τάξη, ο καθηγητής γίνεται καλύτερος!» εξηγεί.

Να σπάσουμε τη «φούσκα» στη συζήτηση για την αναπηρία

Η Ειδική Σύμβουλος του Προέδρου Μπάιντεν για τα Διεθνή Δικαιώματα Αναπηρίας θεωρεί πως έχει έρθει η ώρα να συνεργαστεί η κοινότητα των ατόμων με αναπηρία με τους διοικούντες σε ζητήματα νομοθεσίας, αλλά και με τον ιδιωτικό τομέα, ώστε να ενταχθεί η αναπηρία στις αρχές λειτουργίας του.

Επίσης να διασφαλιστεί πως οι οργανώσεις που εργάζονται με άτομα με αναπηρία συμμετέχουν στη συζήτηση που διεξάγεται για τα ζητήματα αυτά.

«Πρέπει ν’ αλλάξουμε το αφήγημα» τονίζει η Μινκάρα, εκτιμώντας πως και εντός της ίδιας της κοινότητας των ατόμων με αναπηρία, «μερικές φορές απλώς μιλάμε μεταξύ μας» γι’ αυτό και «πρέπει να σπάσουμε αυτή τη φούσκα και να μιλήσουμε με τους ανθρώπους που πρέπει να είναι μέρος αυτής της αλλαγής του αφηγήματος».

Science Μια δόση MDMA «σκοτώνει» έναν ρατσιστή

Υπογραμμίζει, ωστόσο, πως η πρώτη κοινότητα στην οποία πραγματικά πρέπει να απευθυνθούμε είναι οι γονείς και η οικογένεια.

«Οι γονείς και οι οικογένειες είναι οι πρώτες κοινότητες στις οποίες είμαστε εκτεθειμένοι ως άτομα. Οι γονείς μπορούν να είναι οι καλύτεροι βοηθοί ή αντίθετα αυτοί που θα οδηγήσουν στην αδράνεια τα παιδιά (με αναπηρία). Πρέπει να βεβαιωθούμε ότι τους υποστηρίζουμε. Δεν μπορούμε ποτέ να κρίνουμε γιατί οι γονείς υιοθετούν συγκεκριμένους τρόπους, επειδή δεν μπορούμε ποτέ να κατανοήσουμε πλήρως το δικό τους ταξίδι. Μπορεί να είναι υπερβολικά προστατευτικοί και να βλέπουν το να κρατούν τα παιδιά τους στο σπίτι ως τρόπο προστασίας τους. Πώς, όμως, οι γονείς ενδυναμώνουν τα παιδιά τους να στέκονται έξω στην κοινωνία;».

Στο παραπάνω ερώτημα, η Μινκάρα απαντά με το παράδειγμα ενός παραπληγικού άνδρα, ο οποίος ανεβαίνει βουνά έχοντας πάρει ένα πρώτης τάξης μάθημα ενδυνάμωσης από τη γιαγιά του στην τρυφερή ηλικία των μόλις τριών ετών.

«Η γιαγιά του τον πήγαινε στο σούπερ μάρκετ και τον έβαζε στο καρότσι. Οι άνθρωποι περνούσαν και κοιτούσαν επίμονα. Πήγαινε, λοιπόν, η γιαγιά στους ξένους κι έλεγε: θέλεις να πεις ένα γεια στον εγγονό μου; Η στάση αυτή αντιμετωπίζει δύο συνθήκες: Μειώνει την αμηχανία που συνήθως έχουν άγνωστοι όταν έρχονται σε επαφή με ΑμεΑ, ενώ την ίδια στιγμή στέλνει ένα μήνυμα στον ανάπηρο ότι υπάρχεις, να είσαι περήφανος για τον εαυτό σου, να μην ντρέπεσαι ποτέ γι’ αυτό που είσαι. Αυτό είναι ένα τεράστιο μήνυμα ενδυνάμωσης. Δεν μπορούν, όμως, όλοι οι γονείς να το κάνουν αυτό» παραδέχεται.

Για μια εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς των ανθρώπων με αναπηρία

Καθισμένη στον χώρο υποδοχής της Αμερικανικής Γωνιάς στη Θεσσαλονίκη, η Ειδική Σύμβουλος του Προέδρου των ΗΠΑ για τα Διεθνή Δικαιώματα Αναπηρίας κρατά το χέρι του μικρού Λέανδρου, του παιδιού με οπτική αναπηρία που γνωρίσαμε μέσα από την καμπάνια «A Ball for All» και συζητά μαζί του για αρκετή ώρα.

Λίγο αργότερα ακούει με την ίδια προσοχή άτομα με αναπηρία διαφόρων ηλικιών που τής μιλάνε για το πώς είναι η καθημερινότητά τους, τα ζητήματα που τους απασχολούν και πώς βλέπουν το μέλλον τους.

Ένα από τα θέματα που «πέφτουν» στο τραπέζι είναι κι αυτό της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης. Για την ίδια, η ανάγκη για μια συμπεριληπτική εκπαίδευση είναι εκ των ων ουκ άνευ για μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς.

«Μια εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς είναι να επιτρέπεται στα παιδιά με αναπηρίες να έχουν μια ευκαιρία στην εκπαίδευση όπως οποιοσδήποτε άλλος, γεγονός που θα οδηγήσει σε ευκαιρίες απασχόλησης, θα τους οδηγήσει να συνεισφέρουν στην οικονομία» σημειώνει, εξηγώντας πως πρόσφατα επισκέφθηκε μια χώρα όπου το 86% των παιδιών με αναπηρίες δεν πηγαίνουν σχολείο.

«Αυτό είναι ένα τεράστιο ποσοστό. Και τι θα γίνει λοιπόν; Πολλοί από αυτούς δεν θα μπορέσουν να βρουν δουλειά ή να συνεισφέρουν και τότε δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος εξάρτησης» υπογραμμίζει.

Μια εκπαίδευση συμπεριληπτική, όμως, απαιτεί και κατάλληλα εκπαιδευμένους δασκάλους. «Το όνειρό μου», λέει η Μινκάρα, «είναι όλοι οι δάσκαλοι -όχι μόνο ορισμένοι δάσκαλοι- να είναι εκπαιδευμένοι. Επομένως δεν θα πρόκειται για μια ιδιαίτερη συνθήκη, να είναι δηλαδή ορισμένοι άνθρωποι που πρέπει να είναι εξειδικευμένοι, αλλά κάθε δάσκαλος θα μαθαίνει πώς να διδάσκει με έναν συγκεκριμένο τρόπο για παιδιά με αναπηρίες. Γιατί οι εκπαιδευτικοί είναι ένα πολύ σημαντικό, αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας μας».

Διαφορετικότητα, Ισότητα, Ένταξη, Προσβασιμότητα

Έχοντας διαδεχτεί στη θέση αυτή την Τζούντιθ Χέιμαν, την αποκαλούμενη και «μητέρα του κινήματος για τα δικαιώματα των αναπήρων», η Σάρα Μινκάρα αντιλαμβάνεται πλήρως το μέγεθος της ευθύνης.

«Αυτός ο ρόλος καθιερώθηκε από τον Πρόεδρο Ομπάμα, ο οποίος τότε διόρισε την πρώτη Ειδική Σύμβουλο για τα Διεθνή Ανθρώπινα Δικαιώματα Τζούντιθ Χέιμαν, η οποία ήταν θρύλος. Δυστυχώς πέθανε τον περασμένο Μάρτιο και ήταν μια τεράστια απώλεια για την κοινότητα των ατόμων με αναπηρία. Στη συνέχεια είχα την τιμή ν’ αναλάβω αυτό τον ρόλο από τον Πρόεδρο Μπάιντεν» σημειώνει, εξηγώντας πως τόσο ο νυν Αμερικανός Πρόεδρος όσο και η Αντιπρόεδρος Κάμαλα Χάρις «είναι προσηλωμένοι στην προώθηση της αρχής: «Διαφορετικότητα, Ισότητα, Ένταξη και Προσβασιμότητα» (Diversity, Equality, Inclusion, Accessibility- DEIA), που είναι μια σημαντική αρχή σε όλες τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ».

Το κλειδί για μια κοινωνία χωρίς διακρίσεις είναι ένας συμπεριληπτικός διάλογος.

«Το γραφείο μας και ο ρόλος μου είναι να καθοδηγούμε την εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης των ΗΠΑ σε ό,τι αφορά την αναπηρία, να μεριμνούμε για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία σε όλο τον κόσμο» προσθέτει, διευκρινίζοντας πως αυτό γίνεται με βάση τέσσερις διαφορετικές προτεραιότητες.

«Οι προτεραιότητες αυτές έχουν να κάνουν με το πώς στηρίζουμε τις χώρες και τις κυβερνήσεις που έχουν υιοθετήσει πολιτικές για την αναπηρία -οι περισσότερες χώρες έχουν επικυρώσει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, αλλά πώς τις υποστηρίζουμε στην εφαρμογή της ανάπτυξης ικανοτήτων μέσω της τεχνικής εμπειρογνωμοσύνης και βοήθειας. Η δεύτερη προτεραιότητα είναι η προώθηση της αναπηρίας για λόγους δημοκρατίας. Πώς μπορούμε, λοιπόν, να διασφαλίσουμε ότι, όταν εξετάζουμε την οικοδόμηση δημοκρατιών ή την ενίσχυση των δημοκρατιών, η αναπηρία είναι στο τραπέζι. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα, πήγαμε στη Νιγηρία πριν από τις εθνικές της εκλογές για να διασφαλίσουμε ότι οι εκλογές εκεί περιλαμβάνουν και τα άτομα με αναπηρία. Τρίτον είναι η προώθηση των δικαιωμάτων ή των ατόμων με αναπηρία σε περιόδους κρίσης. Όταν χτυπά μια κρίση, ποιος μένει πίσω; Τις περισσότερες φορές εμείς ως κοινότητες αναπήρων μένουμε πίσω. Πώς διασφαλίζουμε ότι στην αντιμετώπιση μιας έκτακτης ανάγκης ή μιας κρίσης ή στη διαπραγμάτευση για την οικοδόμηση ειρήνης σε μια περιοχή η συζήτηση για την αναπηρία βρίσκεται στο τραπέζι;».

Να μην μένουν πίσω τα ΑμεΑ σε κρίσεις ή φυσικές καταστροφές

Η συζήτηση για την αναπηρία και τη διασφάλιση της προσβασιμότητας για τα ΑμεΑ σε κρίσεις όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία ή σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, όπως οι πρόσφατες πλημμύρες στην Ελλάδα είναι θεμελιώδους σημασίας, σύμφωνα με τη Σάρα Μινκάρα.

«Στην Ουκρανία, για παράδειγμα, εστιάζουμε πολύ στη διασφάλιση ότι όχι μόνο αντιμετωπίζονται οι ανάγκες για τα άτομα με αναπηρία, αλλά και ότι η φωνή τους και οι απόψεις τους θα τεθούν στο τραπέζι, π.χ. στις προσπάθειες ανάκαμψης» σημειώνει και συμπληρώνει, πως ένας από τους πλέον σημαντικούς στόχους πάνω στους οποίους εργάζεται αυτή τη στιγμή είναι «να συνεχίσουμε να προωθούμε τη συζήτηση για την αναπηρία στην Ουκρανία και να τη μεταφέρουμε και σε άλλες κρίσεις που βλέπουμε σε ολόκληρο τον κόσμο. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα με τις πλημμύρες, πώς διασφαλίζουμε ότι η προσβασιμότητα και η αναπηρία ενσωματώνονται στην ανταπόκρισή μας στην κρίση και στις μετέπειτα προσπάθειες ανάκαμψης;».

Κοινή σε όλους η ανάγκη να είναι ορατοί οι άνθρωποι με αναπηρία

Γνωρίζοντας πολύ καλά τα ζητήματα της πολυπολιτισμικότητας αφού και η ίδια προέρχεται από ένα τέτοιο περιβάλλον, καθώς οι γονείς της κατάγονται από τον Λίβανο, η Ειδική Σύμβουλος του Προέδρου Μπάιντεν θεωρεί πως το πλαίσιο της επίλυσης των ζητημάτων που σχετίζονται με την αναπηρία είναι το ίδιο παντού.

Γι’ αυτό και στην ερώτηση για τις προκλήσεις με τις οποίες ενδεχομένως έρχεται αντιμέτωπη στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των αναπήρων με τρόπο που να γίνεται σεβαστό το εκάστοτε πολιτισμικό πλαίσιο, απαντά χωρίς δεύτερη σκέψη.

«Υπάρχει ένα πράγμα που μοιραζόμαστε σε όλο τον κόσμο ως άνθρωποι και ως ανθρωπότητα. Αυτό δεν θα αλλάξει με βάση τον πολιτισμό. Είναι η επιθυμία να σε δουν, να σε ακούσουν και να σε εκτιμήσουν. Αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει πουθενά στον κόσμο. Έχουμε αυτή την κοινή επιθυμία. Πώς γίνεται αυτό, πώς συνδυάζεται, αυτό είναι το διαφορετικό με βάση τις κατά τόπους προσεγγίσεις. Αλλά εμείς ως ανθρωπότητα μοιραζόμαστε αυτή την κοινή αρχή» υπογραμμίζει η κ. Μινκάρα, η οποία είχε την ευκαιρία να συναντηθεί στην Αμερικανική Γωνιά στη Θεσσαλονίκη και με προσφυγόπουλα από την Ουκρανία που συμμετέχουν σε διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα.

Με πληροφορίες από: ΑΠΕ-ΜΠΕ