Στις όχθες του ποταμού Acará στον Αμαζόνιο, περίπου 50 χιλιόμετρα νότια της πόλης Belém, η μυρωδιά της λιωμένης σοκολάτας αναδύεται από ένα ναυπηγείο που μετατράπηκε σε ένα μικρό εργοστάσιο. «Φτιάχνουμε μαγεία εδώ με τη σοκολάτα» ανέφερε μιλώντας στον Guardian η 33χρονη Diana Gemaque, μέλος του συνεταιρισμού σοκολάτας Cacao Guardians.

Το 2021, η Gemaque και πολλές άλλες γυναίκες από την κοινότητά της προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν σε ένα εργαστήριο που παρασκεύαζε σοκολάτα από τον «σοκολατοποιό» του Αμαζονίου, César De Mendes. Οκτώ από εκείνες αποφάσισαν να δημιουργήσουν τον συνεταιρισμό Cacao Guardians. Αυτό που ξεκίνησε ως πείραμα στην κουζίνα κάποιου, πλέον αποτελεί μια ολόκληρη επιχείρηση, με τον συναιτερισμό να παράγει 130 κιλά σοκολάτας το μήνα.

Οι γυναίκες δουλεύουν με ζυμωμένους κόκκους κακάο που προμηθεύονται από την διπλανή επιχείρηση που διευθύνει ο ξάδερφος της Gemaque, ο Zeno, ο οποίος αγοράζει τα φρούτα συγκομιδής από κοινότητες πάνω και κάτω από τον ποτάμι. Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής τους είναι μπάρες 100% κακάο που παρασκευάζονται κατά παραγγελία για πελάτη στο Σάο Πάολο. Το υπόλοιπο πωλείται σε καταστήματα στο Belém και σε εκθέσεις σοκολάτας σε όλη τη Βραζιλία ως μπάρες 20g, συσκευασμένες σε αποξηραμένα φύλλα κακάο και ονομάζεται Acaráçu.

«Η σοκολάτα είναι η κοινότητά μας»

«Συνειδητοποιήσαμε ότι η σοκολάτα μας ήταν κάτι περισσότερο από απλώς κακάο, είναι η περιοχή μας, η κοινότητά μας, οι δυνατότητές μας» υπογραμμίζει η 34 χρονη Luciene Gemaque.

Big picture Hollandse Kust: Ένα «δάσος» από ανεμογεννήτριες στη Βόρεια Θάλασσα

Το έργο των Cacao Guardians οδήγησε σε μια επανεξέταση του τρόπου ζωής της κοινότητας και ενέπνευσε τη δημιουργία άλλων πρωτοβουλιών βάσης που επιδιώκουν τη διατήρηση του δάσους. Αυτά περιλαμβάνουν έναν ποδοσφαιρικό σύλλογο που παίρνει δενδρύλλια στους αγώνες του για να ενθαρρύνει τους αντιπάλους του να τα φυτέψουν, αλλά και μια ομάδα που εισήγαγε ένα σύστημα αγροδασοκομίας: φυτεύονται σπόροι δέντρων και θάμνων στις μικρές εκτάσεις τους, τις οποίες αναδασώνουν χωρίς φυτοφάρμακα.

«Λοιπόν, τι έχουμε στο τραπέζι μας; Επεξεργασμένες τροφές. Θέλουμε να το ανατρέψουμε» αναφέρει η 33χρονη Diana Gemaque

«Έχω μπανάνα, ανανά, γιαμ, κάσιους, άγριο γλυκάκι, πορτοκάλι, κακάο, ξινό, άγριο βερίκοκο, γκουάβα, ασερόλα, παπάγια και έχω açaí»περιγράφει η Izabela Campos, καθώς περπατά στον κήπο που περιβάλλει το ξύλινο σπίτι της. Η Campos είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από το αγροδασοκομικό έργο, το οποίο περιλαμβάνει εννέα οικογένειες που κατέχουν η καθεμία τέσσερα έως πέντε εκτάρια γης. «Φύτεψα τα πάντα, εκτός από το açaí».

«Στόχος μας να τρώμε ό,τι φυτεύουμε»

Όπως κι άλλες παραποτάμιες κοινότητες στην πολιτεία Pará, οι περισσότερες από τις 150 οικογένειες στο Acará-Açu καλλιεργούν μούρα açaí για να ζήσουν. Περίπου το 95% της παραγωγής acaí της Βραζιλίας προέρχεται από την Pará. Διαφημισμένο για τα οφέλη του στην υγεία, το μωβ μούρο έχει αυξηθεί σε δημοτικότητα και πέρα από τα σύνορα της Βραζιλίας, όπου διατίθεται στο εμπόριο ως υπερτροφή. Αυτό οδήγησε σε έκρηξη της παραγωγής, από περίπου 120.000 τόνους το 2000, σε σχεδόν 1,7 εκατ. τόνους πέρυσι.

Η «εκτίναξη» της καλλιέργειας των açaí έχει δημιουργήσει οικονομικά οφέλη για τις φτωχές αγροτικές κοινότητες, αλλά η επακόλουθη αποψίλωση (“açaífication” είναι ο όρος που χρησιμοποιείται από τους επιστήμονες για να περιγράψουν το φαινόμενο) προκάλεσε την απώλεια βιοποικιλότητας στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 16 εκατομμύρια δολάρια την ώρα: «Ζαλίζει» το κόστος της κλιματικής κρίσης

«Στόχος μας είναι να τερματίσουμε τη μονοκαλλιέργεια του açaí και να πετύχουμε τον στόχο να τρώμε ό,τι φυτεύουμε», λέει η Campos. «Στις μέρες μας, ένας εργάτης έχει συνηθίσει να πουλά ό,τι φυτεύει και να αγοράζει τρόφιμα στο σούπερ μάρκετ. Λοιπόν, τι έχουμε στο τραπέζι μας; Επεξεργασμένες τροφές. Θέλουμε να το ανατρέψουμε».

Οι αγροτοδασολόγοι καλλιεργούν δενδρύλλια από σπόρους με στόχο την αναδάσωση ολόκληρης της γης τους μέσα σε τρία χρόνια, ώστε να μπορούν να έχουν εποχικές καλλιέργειες καθ΄όλη τη διάρκεια του χρόνου, οι οποίες θα περιλαμβάνουν κακάο καθώς και açaí.

Ο Wanor Elvis, 33 ετών, υποστηρίζει ότι ήδη νιώθει τα οφέλη αυτού του νέου συστήματος. «Αυτή η περιοχή είναι πιο δροσερή», λέει, περπατώντας μέσα από ένα αναδασωμένο τμήμα της φυτείας του, όπου η παρουσία άλλων ειδών παρέχει κάλυψη δέντρων και εδάφους. «Θα θέλαμε όλοι όσοι ζουν εδώ να υιοθετήσουν αυτήν τη διαδικασίατης αγροδασοκομίας».

«Αν δεν ήταν οι Guardians, θα ήμασταν στο σπίτι, παραιτημένες στη μοίρα μας»

Οι Cacao Guardians ελπίζουν να επεκταθούν, ενισχύοντας κι άλλες κοινότητες και αυξάνοντας παράλληλα την παραγωγή τους. Επί του παρόντος, η επιχείρηση παράγοντας σοκολάτα βγάζει μόλις 7.000 ρεάλ (1.164 £) το μήνα κατά μέσο όρο, ενώ οι γυναίκες αμείβονται ωριαία και παίρνουν στο σπίτι 300 έως 500 ρεάλ μηνιαίως. Αυτά τα χρήματα κάνουν ήδη τη διαφορά στις γυναίκες, οι οποίες λένε ότι έχουν βρει επίσης συντροφικότητα, ενδυνάμωση και σκοπό στη δουλειά τους.

«Αν δεν ήταν οι Guardians, θα ήμασταν στο σπίτι, παραιτημένες στη μοίρα μας. Μερικές γυναίκες μας λένε ότι πρέπει να ζητήσουν χρήματα από τον σύζυγό τους ακόμα και για να αγοράσουν προϊόντα εμμήνου ρύσεως. Δεν το περνάμε πια αυτό» επισημαίνει η Diana Gemaque, η οποία ως νοικοκυρά πίστευε ότι θα έπρεπε να μετακομίσει στην πόλη για να «γίνει κάτι».

«Τώρα θα φύγω μόνο αν είναι να πάω και να φτιάξω έναν άλλο χώρο με γυναίκες σε άλλη κοινότητα, για να τις ενδυναμώσω»τονίζει. 

Με πληροφορίες από τον Guardian