Από τους βανδαλισμούς αρχαίων μνημείων μέχρι την έλλειψη σεβασμού προς τον τοπικό πολιτισμό, τα σημάδια που άφησαν πίσω τους οι τουρίστες το περασμένο καλοκαίρι, σε κάθε γωνιά του πλανήτη, τους έκαναν σχεδόν ανεπιθύμητους.
Και μπορεί κάθε μέρα να γινόταν πρωτοσέλιδο και ένας διαφορετικός, για όλους τους λάθος λόγους, ωστόσο δεν αποκλείεται, αυτό τελικά να μας βγει σε καλό.
Ένα βράδυ του Αυγούστου, δύο Αμερικανοί, έχοντας αντικαταστήσει το αίμα στις φλέβες τους με αλκοόλ, εισέβαλαν κρυφά σε ένα κλειστό τμήμα του Πύργου του Άιφελ και αφέθηκαν στην αγκαλιά του Μορφέα με το δροσερό αεράκι του Παρισιού να χαϊδεύει το πρόσωπό τους για να ξεμεθύσουν. Μια εβδομάδα νωρίτερα, μια Γαλλίδα συνελήφθη επειδή χάραξε μια καρδιά και τα αρχικά της στον εμβληματικό κεκλιμένο πύργο της Πίζας στην Ιταλία.
Από την άλλη, τον Ιούλιο, ένας Καναδός έφηβος βανδάλισε έναν ιαπωνικό ναό 1.200 ετών, κλέβοντας τη δόξα ενός άνδρα από το Μπρίστολ, ο οποίος χάραξε δύο ονόματα στο Κολοσσαίο της Ρώμης. Απολογούμενος, δε, στις Αρχές υποστήριξε ότι δεν γνώριζε την ηλικία της εμβληματικής αρένας…
Και ποιος θα μπορούσε να ξεχάσει τον Γερμανό τουρίστα που εισέβαλε σε μια παράσταση μέσα σε ιερό ναό του Μπαλί, πριν παρουσιάσει στο κοινό την αμφίεση με την οποία ήρθε στον κόσμο και ενώ προηγουμένως είχε ρίξει… πιστόλι σε πολλά τοπικά ξενοδοχεία αφήνοντας απλήρωτους λογαριασμούς;
Ενώ όμως όλο αυτό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το καλοκαίρι των κακών τουριστών, οι οποίοι άφησαν τους καλούς τρόπους στη χώρα τους, δεν αποκλείεται να αντιπροσωπεύει μια μάλλον άβολη αλήθεια: Όσο καιρό οι άνθρωποι ταξιδεύουν, τόσο εμείς συμπεριφερόμαστε άσχημα.
Από την Πομπηία μέχρι τις αιγυπτιακές πυραμίδες, μερικά από τα πιο διάσημα τεχνητά θαύματα του κόσμου, είναι σημαδεμένα με γκράφιτι χιλιετιών που χαράχτηκαν στους τοίχους τους από αρχαίους περιηγητές. Δεν είναι άλλωστε μυστικό ότι πολλοί από τους «μεγαλύτερους» ταξιδιώτες του κόσμου – όπως ο Χριστόφορος Κολόμβος και ο Ερνάν Κορτές – ήταν από τους… χειρότερους. Σύμφωνα, δε, με την Lauren A Siegel, λέκτορα τουρισμού και εκδηλώσεων στο Πανεπιστήμιο του Γκρίνουιτς στο Λονδίνο, ακόμα και τον 18ο και 19ο αιώνα, ήταν σύνηθες για τους Βρετανούς ευγενείς που πραγματοποιούσαν το «Grand Tour» στην Ευρώπη να υποτιμούν και να περιφρονούν τους ανθρώπους και τους τόπους που επισκέπτονταν.
Με την πληροφορία όμως πλέον να διαδίδεται πιο γρήγορα και από το φως, το διαφορετικό με το φετινό καλοκαίρι είναι ότι ακούγαμε όλο και περισσότερο για κακούς ταξιδιώτες. Κάτι που τελικά μπορεί να αποδειχθεί καλό.
Και αυτό γιατί κάθε νέα σταγόνα αναφοράς για άθλια, άκομψη ή απλά ασεβή συμπεριφορά ενός τουρίστα, γεμίζει το ποτήρι της συλλογικής μας οργής, οδηγώντας σε αυτό που θα μπορούσε να είναι η στιγμή της κρίσης για τους κακούς τουρίστες, όπως σημειώνει ο Larry Bleiberg, πρώην πρόεδρος της Society of American Travel Writers.
Σε μια εποχή αυξημένης ευαισθητοποίησης σχετικά με τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τους συνανθρώπους μας από διαφορετικούς πολιτισμούς, αυτή η δικαιολογημένα αυξανόμενη εστίαση στους άξεστους ταξιδιώτες, μπορεί να αποτελέσει μια φυσική εξέλιξη άλλων πρόσφατων κοινωνικών κινημάτων.
Όι ειδικοί πάντως υποστηρίζουν ότι είναι ένας συνδυασμός παραγόντων που οδηγεί στην κακή συμπεριφορά των τουριστών στο εξωτερικό και τη νέα προσοχή που της δίνουμε.
Σύμφωνα με τη Siegel, σε αντίθεση με τα προηγούμενα χρόνια, πολλοί ταξιδιώτες σήμερα ανταγωνίζονται για τα likes και τις προβολές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Οι άνθρωποι επιστρέφουν σε πιο ακραίες ενέργειες για το Instagram ή το TikTok», γράφει το περιοδικό. Κατά ειρωνικό τρόπο, την ίδια ώρα, λογαριασμοί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως ο δημοφιλής «Passenger Shaming», χρησιμοποιούνται επίσης για να καταγγείλουν τους ασεβείς και αναίσθητους τουρίστες.
Όπως σημειώνει ο David Beirman, επίκουρος συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Σίδνεϊ, σχεδόν 1,5 δισεκατομμύριο άνθρωποι ταξίδεψαν διεθνώς το 2019. Με τον αριθμό, δε, των ταξιδιών να έχει πλέον εκτιναχθεί στα υψηλότερα επίπεδα από την εποχή πριν από την οικουμενική πανδημία, υπογραμμίζει ότι είναι αναπόφευκτο κάποιοι τουρίστες να σκεφτούν ότι «είναι ωραίο να ποζάρουν γυμνοί μπροστά από έναν ναό στο Μπαλί, να μεθύσουν σε έναν ισλαμικό ιερό τόπο ή να χορέψουν μπροστά από ένα ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης».
Από την πλευρά της, η Gail Saltz, οικοδέσποινα του podcast «How Can I Help?», δήλωσε ότι «βλέπει» κι άλλους παράγοντες να παίζουν ρόλο, συμπεριλαμβανομένων των «ταξιδιών εκδίκησης» μετά από χρόνια αποκλεισμού, λόγω της πανδημίας και του άγχους που προκάλεσε. «Οι άνθρωποι έχουν αυτό το αίσθημα ότι είναι δίκαιο να μπορώ τώρα να κάνω πράγματα που δεν μπορούσα να κάνω (κατά τη διάρκεια του αποκλεισμού), και τα κάνω σε μεγάλο βαθμό. Έρχονται με τη νοοτροπία ότι (οι ξένες χώρες) είναι ένα μεγάλο μεγάλο πάρτι και μπορώ να κάνω ό,τι θέλω», υπογραμμίζει.
Ειδικότερα, η Saltz κάθε άλλο παρά έκπληκτη είναι από τον αριθμό των ανθρώπων που πιάστηκαν να χαράζουν τα ονόματά τους σε αρχαία μνημεία. «Νομίζουν ότι αυτή είναι μια ευκαιρία να απαθανατίσουν τον εαυτό τους», εξηγεί.
Μέσα ωστόσο στη μουντάδα των ντροπιαστικών πρωτοσέλιδων του φετινού καλοκαιριού, ίσως να υποβόσκει η ευκαιρία για αλλαγή. Μια ηλιαχτίδα στην ανήλιαγη παράγκα του ξέφρενου τουρισμού, καθώς με κάθε νέο αδίκημα, μάς υπενθυμίζεται εκκωφαντικά ότι τα διεθνή ταξίδια είναι προνόμιο.
Αυτή η εγγενής αλήθεια δεν θα μπορούσε να βρει πουθενά αλλού πιο πρόσφορο έδαφος για να καλλιεργηθεί από ό,τι στη Χαβάη και την πρόσφατη τραγωδία που σόκαρε τον πλανήτη. Καθώς οι φονικότερες πυρκαγιές στη σύγχρονη ιστορία των ΗΠΑ διέσχιζαν τμήματα του Μάουι (ένας από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς στις ΗΠΑ), χιλιάδες παραθεριστές συνέχιζαν να καταφθάνουν, ενώ ένας ντόπιος δήλωσε στο BBC ότι οι τουρίστες κολυμπούσαν στα «ίδια νερά στα οποία πέθαναν οι άνθρωποί μας πριν από τρεις ημέρες».
Το προνόμιο όμως φέρνει ευθύνη, και μπορεί κανείς μόνο να ελπίζει ότι, ακριβώς όπως ανατριχιάζουμε με την #passangershaming εικόνα ενός ταξιδιώτη του οποίου τα γυμνά πόδια ακουμπούν στο κεφάλι ενός άλλου, θα μάθουμε και να ανατριχιάζουμε συλλογικά στη σκέψη των ταξιδιωτών που διαμαρτύρονται γιατί δεν μπορούν πλέον να κάνουν ziplining στη Λαχάινα εν μέσω μιας φυσικής καταστροφής με δεκάδες νεκρούς.
Το ωραίο με τα ταξίδια είναι ότι τα θαύματα του κόσμου γίνονται ακόμα πιο υπέροχα και… θαυμαστά αφού τα επισκεφτείς εσύ ο ίδιος, ενώ νοιαζόμαστε βαθύτερα για ό,τι γνωρίζουμε και είμαστε πιο ανοιχτοί στο να βοηθήσουμε στην προστασία του – ή τουλάχιστον στο να μην το καταστρέψουμε.
Η πρόσφατη ταινία Oppenheimer επισημαίνει έντονα αυτό το σημείο. Σε μια αξιομνημόνευτη σκηνή, ο Αμερικανός υπουργός Πολέμου Henry Stimson αφαιρεί εμφατικά το Κιότο από τον κατάλογο των πόλεων που προορίζονταν για την ατομική βόμβα. Η αρχαία ιαπωνική πρωτεύουσα, με τους ναούς και τα μοναστήρια της, ήταν πολύ πολύτιμη για να καταστραφεί. Όπως εξομολογείται, το γνώριζε αυτό επειδή είχε περάσει εκεί τον μήνα του μέλιτος με τη γυναίκα του…
Μπορεί στην ταινία να ακούγεται αστείο, όσο μπορεί κανείς να χαρακτηρίσει ως τέτοιο κάτι σχετικό με μία από τις πιο μελανές σελίδες της ιστορίας, αλλά το μήνυμα είναι αληθινό: Δεν κάνουμε κακό σε ό,τι μας είναι πολύτιμο.
Αρκετοί προορισμοί έχουν έτσι υιοθετήσει μια προληπτική προσέγγιση αυτής της ιδέας. Τουριστικά κέντρα όπως το Μπαλί και η Ισλανδία ζητούν πλέον επίσημα από τους τουρίστες να υποσχεθούν να σέβονται τον πολιτισμό και το περιβάλλον τους κατά την επίσκεψή τους. Το Παλάου στην Ωκεανία απαιτεί από τους επισκέπτες να υπογράψουν μια δέσμευση οικολογικής συνείδησης με το που πατήσουν το πόδι τους στο σπάνιας ομορφιάς αυτό νησιωτικό σύμπλεγμα. Τοποθεσίες που βρίσκονται σε περίοπτη θέση στην bucket list των περισσότερων τουριστών ρυθμίζουν επίσης όλο και περισσότερο τη συμπεριφορά τους. Οι επισκέπτες της Αυστραλίας δεν μπορούν πλέον να ανεβαίνουν στο Uluru (Ayres Rock), επειδή η χώρα το αναγνωρίζει ως ιερό χώρο των Αβοριγίνων. ενώ το Άμστερνταμ ξεκίνησε πρόσφατα μια διαφημιστική καμπάνια «stay-away» με στόχο τους μεθυσμένους Βρετανούς.
Η Siegel επικροτεί αυτές τις αυστηρότερες κατευθυντήριες γραμμές και αυτό που βλέπει ως μια αυξανόμενη αναγνώριση του προβλήματος από τους συνταξιδιώτες της.
@trainpal The last one just shocked me!😳😨#insvsreality #traveltok #travelwithtrainpal #travelhacks #igvsreality #traveldestinations #holiday #summer #fyp ♬ original sound – TrainPal
Δεν παραλείπει, δε, να κάνει ειδική μνεία στη νέα τάση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης «Instagram vs Reality», βάσει της οποίας οι ταξιδιώτες δείχνουν σκόπιμα το πλήθος και το χάος πίσω από τις σκηνές που αποτελούν συνήθη τουριστικά hotspots και συχνά… παραλείπονται από τις τέλεια συντεταγμένες εικόνες και βίντεο των influencers.
Και κάθε φορά που συμβαίνει αυτό, οι παγκόσμιοι θησαυροί μας θα είναι λίγο πιο ασφαλείς…
Νεοτερα
